28 dekabr 2024-cü il kürd məsələsində əsaslı dəyişiklikləri qeyd edən bir tarix kimi yaddaşlara həkk olundu. İmralı adasında həbsdə olan, terror təşkilatı Kürdüstan Fəhlə Partiyasının (PKK) qurucusu və ideoloqu Abdullah Ocalan uzun illərdən sonra ilk dəfə Xalqların Demokratik Partiyasının (HDP) nümayəndələri ilə görüşdü. Türkiyənin ədliyyə naziri Yılmaz Tunçun icazəsi ilə təşkil edilən bu görüş, Ankaranın terrorizmə qarşı mübarizəsinə ciddi təsir göstərə biləcək bir hadisə kimi qiymətləndirilir.
Pərvin Buldan və Sırrı Süreyyə Öndərdən ibarət nümayəndə heyəti Ocalanın həm Qəndil dağlarındakı terrorçulara, həm də beynəlxalq ictimaiyyətə ünvanladığı mesajı çatdırdı. Lakin bəzi dairələr tərəfindən dialoqun başlanğıcı kimi təqdim edilən bu addım Türkiyədə PKK-nın təsirini qorumaq cəhdlərindən biri kimi qəbul edildi.
Ocalan: terrorçudan "yeni dövr" çağırışı
Beynəlxalq ictimaiyyət və Ankara tərəfindən haqlı olaraq terror şəbəkəsinin lideri kimi tanınan Abdullah Ocalan Qəndildə gizlənən PKK terrorçularını sərt tənqid etdi. O, təşkilat rəhbərliyini əvvəllər etdiyi silahsızlanma və dialoq çağırışlarını qulaqardına vurmaqda ittiham etdi.
“Davam edən müqavimət hərəkatı dalana aparır”, – deyə Ocalan vurğuladı və əlavə etdi ki, PKK xarici qüvvələrin alətinə çevrilib, bu da hər hansı bir siyasi həll yoluna ümidləri sarsıdır. Lakin bu çağırış səmimi sülh addımı kimi qəbul edilmir, daha çox Türkiyənin artan təzyiqləri fonunda PKK-nın taktikasını dəyişmək cəhdi kimi qiymətləndirilir.
Ocalanın Qəndildəki rəhbərliyə yönələn tənqidləri PKK daxilində dərin bölünmələri ortaya çıxardı. Suriyada və İraqda fəaliyyət göstərən silahlı qruplar uzun müddətdir mərkəzləşdirilmiş idarəetməni itirərək yerli komandirlər tərəfindən idarə olunan dağınıq dəstələrə çevrilib.
Türkiyə bu parçalanmadan ardıcıl şəkildə istifadə edir, hərbi əməliyyatları gücləndirir və terrorçuların resurslara çıxışını məhdudlaşdırır. Türk analitiklər vurğulayır ki, PKK daxilindəki xaos onun döyüş strukturunun tamamilə məhv edilməsi üçün unikal imkan yaradır.
Qəndil: əqrəb yuvası
İraq Kürdüstanında yerləşən Qəndil dağı uzun müddətdir PKK terrorçuları üçün əsas baza rolunu oynayıb. Ərazinin çətin relyefi və yeraltı sığınacaqların şəbəkəsi onu müqavimət rəmzinə çevirib, lakin Türkiyə bu mifi metodik şəkildə dağıdır.
2024-cü ilin əvvəlindən bəri Türkiyə Silahlı Qüvvələri son üç ildə həyata keçirilən ümumi zərbələrin 35%-dən çoxunu endirərək, PKK-nın əsas infrastrukturlarını məhv edib. "Qılınc Pençəsi" və "Şimşək Pençəsi" əməliyyatları çərçivəsində onlarca komanda məntəqəsi, 250-dən çox döyüşçü, o cümlədən orta səviyyəli liderlər zərərsizləşdirilib.
Hakurk, Metina və Avaşin sərhədyanı bölgələrində daimi hərbi bazaların yaradılması Ankaraya əvvəllər terrorçuların dayaq nöqtəsi kimi tanınan ərazilərə gecə-gündüz nəzarət etməyə imkan verdi.
Ocalanın mesajı, həmçinin, ABŞ və Avropa İttifaqı daxil olmaqla xarici qüvvələrə qarşı sərt tənqidləri ehtiva edirdi. O, bu qüvvələri PKK-nın Suriya qanadı – Suriya Demokratik Qüvvələrinə (SDQ) dəstək verməkdə ittiham etdi. Bu terror təşkilatının qolu, İŞİD-lə mübarizə bəhanəsi ilə silah və maliyyə yardımı alaraq regiondakı terror şəbəkələrini gücləndirir.
Türkiyə NATO müttəfiqlərini bu siyasətin nəticələri ilə bağlı dəfələrlə xəbərdar edib. Xarici İşlər Naziri Hakan Fidan Qərbin addımlarını "ikili standartlar" adlandırıb və bunun yalnız regional sabitliyə deyil, həm də müttəfiqlər arasında etimada zərər vurduğunu qeyd edib.
Hərbi nailiyyətlər fonunda Türkiyə fəal şəkildə diplomatik mövqelərini gücləndirir. 2024-cü ildə İraqla terrorçulara qarşı birgə mübarizə haqqında imzalanan razılaşma mühüm addım oldu. İraq PKK-nı rəsmi olaraq terror təşkilatı kimi tanıdı və bu, döyüşçülərə təzyiqi artırdı.
Bununla yanaşı, Ankara regionda təhlükəsizliyi təmin etmək üçün terror təhdidinin aradan qaldırılmasının mühümlüyünü vurğulayır. Fars Körfəzi ilə Avropanı birləşdirən "İnkişaf Yolu" təşəbbüsü regionda tam təhlükəsizlik tələb edir və Türkiyə bunu hər vəchlə təmin etmək niyyətindədir.
Ocalanın sülh çağırışı kimi təqdim edilməsinə baxmayaraq, əsas xətti dəyişdirmək gücündə deyil: Türkiyə PKK ilə mübarizədə qərarlı olaraq qalır. Terror təşkilatının tam silahsızlandırılması və ləğvi təkcə məqsəd deyil, həm də regionun təhlükəsizliyi və sabitliyi üçün zəruri şərtdir.
Ankara göstərdi ki, hərbi güc, diplomatiya və iqtisadi təzyiqin birləşməsi təhlükəni effektiv şəkildə zərərsizləşdirə bilər. Qəndil dağı və onun PKK üçün simvolik əhəmiyyəti tədricən öz təsirini itirərək terrorizmdən azad bir regionun yeni reallığına yerini verir.
Türkiyə üçün PKK ilə mübarizə kompromis axtarışı deyil, əksinə, ərazi bütövlüyünü və milli təhlükəsizliyini qorumaq qətiyyətinin sübutudur. 2024-cü ilin əvvəlindən etibarən Türkiyə, Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) terror təşkilatına qarşı mübarizəni əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirərək əməliyyatlarının miqyasını genişləndirdi.
“Qılınc Pençəsi” və “Şimşək Pençəsi” əməliyyatlarının uğurları nəticəsində 250-dən çox döyüşçü, o cümlədən orta səviyyəli liderlər məhv edildi. Onlarla tunel, silah anbarı və digər əsas infrastruktur obyektləri sıradan çıxarıldı. Bundan əlavə, Hakurk, Metina və Avaşin bölgələrində 20-dən çox daimi hərbi bazanın yaradılması Türkiyənin bu ərazilərdə tam nəzarəti təmin etmək üçün atdığı strateji addımlardan biri oldu. Bu bazalar vasitəsilə 24 saatlıq müşahidə, operativ reaksiya və dağlıq bölgələrdə döyüşçülərin təcrid edilməsi mümkün olub, Qəndil zəifləyən müqavimət ocağına çevrilib.
Terror zonasından təhlükəsizliyə doğru transformasiya
Ankara açıq şəkildə göstərir ki, məqsədi qısamüddətli əməliyyatlarla məhdudlaşmır. Türkiyə, metodik şəkildə, əvvəllər terrorçuların nəzarətində olan İraqın şimalını təhlükəsizlik qüvvələrinin möhkəm nəzarət etdiyi bir regiona çevirir. 2024-cü il Türkiyə üçün diplomatik cəbhədə də mühüm uğurlarla yadda qaldı. Bağdadda imzalanan razılaşma nəticəsində İraq, ilk dəfə olaraq PKK-nı rəsmi şəkildə terror təşkilatı kimi tanıdı. Bu addım təkcə simvolik deyil, həm də birgə əməliyyatlar çərçivəsində aktiv əməkdaşlıq imkanları açdı.
Türkiyə və İraq xüsusi xidmət orqanlarının koordinasiyası, kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsi və birgə əməliyyatların keçirilməsi PKK-nın resurslarını və hərəkət imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırdı. Bununla yanaşı, Ankara, sərhədyanı bölgələrdə terrorçuların təsirini minimuma endirmək üçün İran və Suriya da daxil olmaqla digər qonşu ölkələrlə əməkdaşlığı gücləndirdi.
PKK-nın Suriya qanadı kimi tanınan Suriya Demokratik Qüvvələri (SDQ) Türkiyə üçün əsas təhlükə olaraq qalır. Ankara, bu qruplaşmaların tam silahsızlaşdırılmasını, Tell Rifaat, Menbic və Deyr əz-Zor kimi strateji ərazilərdən çıxarılmasını, eləcə də həmin ərazilərin nəzarətinin Suriya hökumətinə qaytarılmasını tələb edir.
Türkiyə kəşfiyyatının məlumatına görə, Suriyada PKK ilə əlaqəli təxminən 8,000 döyüşçü qalır. Ankara narahatdır ki, SDQ strukturunu yeni ad altında saxlayaraq fəaliyyətini davam etdirmək üçün rebrendinqdən istifadə edə bilər. Bu, onların neytrallaşdırılmasını daha da çətinləşdirə bilər.
Türkiyə rəsmiləri dəfələrlə bəyan ediblər ki, SDQ döyüşçülərinə edilən hər hansı güzəştlər və ya onların leqallaşdırılması cəhdləri birbaşa milli təhlükəsizlik üçün təhdid kimi qəbul ediləcək.
Türkiyə PKK-nın ləğvini iri iqtisadi təşəbbüslərin həyata keçirilməsi ilə əlaqələndirir. Belə layihələrdən biri “İnkişaf Yolu”dur ki, bu da Fars Körfəzini Avropa ilə birləşdirmək məqsədi daşıyır. Bu layihənin uğurla həyata keçirilməsi regionda tam sabitlik və təhlükəsizlik tələb edir.
Qəndil dağı və onun PKK üçün simvolik əhəmiyyəti regional iqtisadi inkişaf üçün əsas maneələrdən biri olaraq qalır. Türkiyə açıq şəkildə bildirir ki, sabitlik, investisiyalar və regional inteqrasiya yalnız terror təhlükəsinin tam aradan qaldırılması ilə mümkün olacaq.
Fransa və ABŞ: kürd kartı ilə çirkin oyun
Qərb dövlətləri, xüsusilə Fransa və ABŞ, kürd silahlı qruplaşmalarından öz strateji maraqları naminə istifadə etməyə davam edir. Emmanuel Makronun rəhbərliyi altında Fransa, PKK ilə birbaşa əlaqələri görməzdən gələrək Suriya Demokratik Qüvvələrini (SDQ) siyasi güc kimi leqallaşdırmağa çalışır.
Bu siyasət Ankara tərəfindən ciddi narazılıqla qarşılanır. Türkiyə haqlı olaraq Parisin bu addımlarını terrorizmə qarşı mübarizəsinə birbaşa təhdid kimi görür. Türk analitiklərinin fikrincə, Fransa, kürd məsələsini Yaxın Şərqdəki mövqelərini gücləndirmək üçün bir vasitə kimi istifadə edir.
Digər tərəfdən, ABŞ daha mürəkkəb bir dilemma ilə üz-üzədir: SDQ-ni dəstəkləməyə davam edərək İŞİD-lə mübarizə bəhanəsinə sadiq qalmaq, yoxsa NATO-nun əsas müttəfiqi olan Türkiyənin maraqlarını nəzərə almaq. Ankara ilə münasibətləri korlamaq riski ABŞ-ı kürd qruplaşmaları ilə bağlı siyasətini yenidən nəzərdən keçirməyə məcbur edir.
Türkiyənin PKK ilə mübarizəsi artıq yerli qarşıdurma çərçivəsindən çıxaraq Yaxın Şərqdəki strateji gündəliyinin əsas hissəsinə çevrilib. Ankara hərbi əməliyyatları, diplomatik təzyiqləri və iqtisadi təşviqləri birləşdirərək terror təhlükəsini aradan qaldırmağa çalışır.
PKK-nın əsas dayaq nöqtələri, o cümlədən Qəndil dağı, getdikcə öz əhəmiyyətini itirir. Bu, terrorçuların müqavimət göstərmə qabiliyyətini zəiflədir. Türkiyə, milli təhlükəsizliyinə və ərazi bütövlüyünə olan qətiyyətini bir daha nümayiş etdirir.
Qərb ölkələrinin kürd qruplaşmalarına dəstək vermək və məsələyə müdaxilə etmək cəhdlərinə baxmayaraq, Türkiyə öz mövqeyində möhkəm dayanır. PKK və ona bağlı strukturların tamamilə ləğvi təkcə təhlükəsizlik üçün deyil, həm də Yaxın Şərqin iqtisadi inkişafı və sabitliyi üçün təməl şərtdir.
ABŞ-ın SDQ-ni İŞİD-lə mübarizə vasitəsi kimi dəstəkləməyə yönəlmiş siyasəti, regiondakı dinamik dəyişikliklər səbəbindən ciddi təzyiq altındadır. İŞİD-in təsirinin zəifləməsi və Türkiyənin bölgədəki strateji rolunun güclənməsi ABŞ-ı çətin seçim qarşısında qoyur: kürd qruplaşmalarını dəstəkləməyə davam etmək və ya Ankara ilə münasibətləri qorumaq.
Ankara dəfələrlə bəyan edib ki, ABŞ-ın SDQ ilə əlaqələri, PKK ilə sıx bağlı olan bu qruplaşmaların Türkiyənin milli təhlükəsizliyinə təhdid yaratdığını göstərir. Türkiyə bunu müttəfiqlik prinsiplərinin pozulması və regionu qeyri-sabitləşdirə biləcək strateji səhv kimi qiymətləndirir.
Vaşinqton kürd tərəfdaşlarını təsir vasitəsi kimi saxlamaq istəyi ilə Türkiyənin artan təzyiqi arasında balans tapmağa çalışır. Bu dilemma yalnız ikitərəfli münasibətlərə deyil, həm də NATO-nun bütövlüyünə təhlükə yaradır.
Türkiyə PKK-nın terror infrastrukturu və ona bağlı olan müttəfiqlərin tamamilə məhvini regional təhlükəsizlik və sabitlik üçün əsas şərt hesab edir. Ankara aydın şəkildə göstərir ki, onun strateji prioritetləri müzakirə mövzusu deyil.
Qərb ölkələri, öz ambisiyalarına baxmayaraq, Ankaranın artan təsirini nəzərə almağa məcburdur. Türkiyə təkcə mövcud vəziyyətə nəzarət etmir, həm də kürd qruplaşmalarının xarici təzyiq vasitəsi kimi istifadə edilə bilməyəcəyi yeni bir regional gündəlik formalaşdırır.
Ankara üçün bu məsələ təkcə təhlükəsizlik deyil, həm də regionun gələcəyinə nəzarət etmək və Yaxın Şərqdə aparıcı oyunçuya çevrilmək mübarizəsidir. Qərb öz yanaşmalarını yenidən nəzərdən keçirməzsə, maraqların toqquşması həm regional sabitliyi, həm də NATO daxilindəki münasibətləri sarsıtmağa davam edəcək.
Bu təhlil, Türkiyənin PKK ilə mübarizədə strateji qətiyyətini və Yaxın Şərqdə yeni güc mərkəzi kimi mövqeyini vurğulayan əsas mesajları əks etdirir.
Türkiyə, uzun illərdir milli təhlükəsizliyinə əsas təhdidlərdən biri hesab olunan Kürdüstan Fəhlə Partiyasının (PKK) tamamilə məhv edilməsi strategiyasına sadiqdir. 2024-cü ildə Ankara “Qılınc Pençəsi” və “Şimşək Pençəsi” kimi genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlar çərçivəsində ciddi uğurlar əldə etdi. Bu kampaniyalar terrorçuların mühüm infrastruktur obyektlərinin məhv edilməsinə, onların logistika marşrutlarının və komanda mərkəzlərinin sıradan çıxarılmasına gətirib çıxardı.
Lakin PKK ilə mübarizə yalnız hərbi tədbirlərlə məhdudlaşmır. Türkiyə beynəlxalq arenada PKK-nın təcrid edilməsinə yönəlmiş diplomatik təşəbbüslərini fəal şəkildə irəli sürür. 2024-cü ildə Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Bağdada səfəri mühüm dönüş nöqtəsi oldu: İraq ilk dəfə olaraq PKK-nı rəsmi şəkildə terror təşkilatı kimi tanıdı.
Bu diplomatik uğur beynəlxalq ictimaiyyətin terrorçulara təzyiqini artırdı, onların xarici yardımlardan faydalanmaq imkanlarını azaltdı və Türkiyənin terror şəbəkələrinə qarşı mübarizədə liderliyini bir daha vurğuladı. Ankara göstərdi ki, onun strategiyası birbaşa təhdidlərin aradan qaldırılması ilə məhdudlaşmır; o, regionda uzunmüddətli sabitlik yaratmağa yönəlib.
İnkişaf layihələri üçün əsas addım: PKK-nın ləğvi
28 dekabr 2024-cü il kürd məsələsində əsaslı dəyişiklikləri qeyd edən bir tarix kimi yaddaşlara həkk olundu. İmralı adasında həbsdə olan, terror təşkilatı Kürdüstan Fəhlə Partiyasının (PKK) qurucusu və ideoloqu Abdullah Ocalan uzun illərdən sonra ilk dəfə Xalqların Demokratik Partiyasının (HDP) nümayəndələri ilə görüşdü. Türkiyənin ədliyyə naziri Yılmaz Tunçun icazəsi ilə təşkil edilən bu görüş, Ankaranın terrorizmə qarşı mübarizəsinə ciddi təsir göstərə biləcək bir hadisə kimi qiymətləndirilir.
Pərvin Buldan və Sırrı Süreyyə Öndərdən ibarət nümayəndə heyəti Ocalanın həm Qəndil dağlarındakı terrorçulara, həm də beynəlxalq ictimaiyyətə ünvanladığı mesajı çatdırdı. Lakin bəzi dairələr tərəfindən dialoqun başlanğıcı kimi təqdim edilən bu addım Türkiyədə PKK-nın təsirini qorumaq cəhdlərindən biri kimi qəbul edildi.
Ocalan: terrorçudan "yeni dövr" çağırışı
Beynəlxalq ictimaiyyət və Ankara tərəfindən haqlı olaraq terror şəbəkəsinin lideri kimi tanınan Abdullah Ocalan Qəndildə gizlənən PKK terrorçularını sərt tənqid etdi. O, təşkilat rəhbərliyini əvvəllər etdiyi silahsızlanma və dialoq çağırışlarını qulaqardına vurmaqda ittiham etdi.“Davam edən müqavimət hərəkatı dalana aparır”, – deyə Ocalan vurğuladı və əlavə etdi ki, PKK xarici qüvvələrin alətinə çevrilib, bu da hər hansı bir siyasi həll yoluna ümidləri sarsıdır. Lakin bu çağırış səmimi sülh addımı kimi qəbul edilmir, daha çox Türkiyənin artan təzyiqləri fonunda PKK-nın taktikasını dəyişmək cəhdi kimi qiymətləndirilir.
Ocalanın Qəndildəki rəhbərliyə yönələn tənqidləri PKK daxilində dərin bölünmələri ortaya çıxardı. Suriyada və İraqda fəaliyyət göstərən silahlı qruplar uzun müddətdir mərkəzləşdirilmiş idarəetməni itirərək yerli komandirlər tərəfindən idarə olunan dağınıq dəstələrə çevrilib.
Türkiyə bu parçalanmadan ardıcıl şəkildə istifadə edir, hərbi əməliyyatları gücləndirir və terrorçuların resurslara çıxışını məhdudlaşdırır. Türk analitiklər vurğulayır ki, PKK daxilindəki xaos onun döyüş strukturunun tamamilə məhv edilməsi üçün unikal imkan yaradır.
Qəndil: əqrəb yuvası
İraq Kürdüstanında yerləşən Qəndil dağı uzun müddətdir PKK terrorçuları üçün əsas baza rolunu oynayıb. Ərazinin çətin relyefi və yeraltı sığınacaqların şəbəkəsi onu müqavimət rəmzinə çevirib, lakin Türkiyə bu mifi metodik şəkildə dağıdır.
2024-cü ilin əvvəlindən bəri Türkiyə Silahlı Qüvvələri son üç ildə həyata keçirilən ümumi zərbələrin 35%-dən çoxunu endirərək, PKK-nın əsas infrastrukturlarını məhv edib. "Qılınc Pençəsi" və "Şimşək Pençəsi" əməliyyatları çərçivəsində onlarca komanda məntəqəsi, 250-dən çox döyüşçü, o cümlədən orta səviyyəli liderlər zərərsizləşdirilib.
Hakurk, Metina və Avaşin sərhədyanı bölgələrində daimi hərbi bazaların yaradılması Ankaraya əvvəllər terrorçuların dayaq nöqtəsi kimi tanınan ərazilərə gecə-gündüz nəzarət etməyə imkan verdi.
Ocalanın mesajı, həmçinin, ABŞ və Avropa İttifaqı daxil olmaqla xarici qüvvələrə qarşı sərt tənqidləri ehtiva edirdi. O, bu qüvvələri PKK-nın Suriya qanadı – Suriya Demokratik Qüvvələrinə (SDQ) dəstək verməkdə ittiham etdi. Bu terror təşkilatının qolu, İŞİD-lə mübarizə bəhanəsi ilə silah və maliyyə yardımı alaraq regiondakı terror şəbəkələrini gücləndirir.
Türkiyə NATO müttəfiqlərini bu siyasətin nəticələri ilə bağlı dəfələrlə xəbərdar edib. Xarici İşlər Naziri Hakan Fidan Qərbin addımlarını "ikili standartlar" adlandırıb və bunun yalnız regional sabitliyə deyil, həm də müttəfiqlər arasında etimada zərər vurduğunu qeyd edib.
Hərbi nailiyyətlər fonunda Türkiyə fəal şəkildə diplomatik mövqelərini gücləndirir. 2024-cü ildə İraqla terrorçulara qarşı birgə mübarizə haqqında imzalanan razılaşma mühüm addım oldu. İraq PKK-nı rəsmi olaraq terror təşkilatı kimi tanıdı və bu, döyüşçülərə təzyiqi artırdı.
Bununla yanaşı, Ankara regionda təhlükəsizliyi təmin etmək üçün terror təhdidinin aradan qaldırılmasının mühümlüyünü vurğulayır. Fars Körfəzi ilə Avropanı birləşdirən "İnkişaf Yolu" təşəbbüsü regionda tam təhlükəsizlik tələb edir və Türkiyə bunu hər vəchlə təmin etmək niyyətindədir.
Ocalanın sülh çağırışı kimi təqdim edilməsinə baxmayaraq, əsas xətti dəyişdirmək gücündə deyil: Türkiyə PKK ilə mübarizədə qərarlı olaraq qalır. Terror təşkilatının tam silahsızlandırılması və ləğvi təkcə məqsəd deyil, həm də regionun təhlükəsizliyi və sabitliyi üçün zəruri şərtdir.
Ankara göstərdi ki, hərbi güc, diplomatiya və iqtisadi təzyiqin birləşməsi təhlükəni effektiv şəkildə zərərsizləşdirə bilər. Qəndil dağı və onun PKK üçün simvolik əhəmiyyəti tədricən öz təsirini itirərək terrorizmdən azad bir regionun yeni reallığına yerini verir.
Türkiyə üçün PKK ilə mübarizə kompromis axtarışı deyil, əksinə, ərazi bütövlüyünü və milli təhlükəsizliyini qorumaq qətiyyətinin sübutudur. 2024-cü ilin əvvəlindən etibarən Türkiyə, Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) terror təşkilatına qarşı mübarizəni əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirərək əməliyyatlarının miqyasını genişləndirdi.
“Qılınc Pençəsi” və “Şimşək Pençəsi” əməliyyatlarının uğurları nəticəsində 250-dən çox döyüşçü, o cümlədən orta səviyyəli liderlər məhv edildi. Onlarla tunel, silah anbarı və digər əsas infrastruktur obyektləri sıradan çıxarıldı. Bundan əlavə, Hakurk, Metina və Avaşin bölgələrində 20-dən çox daimi hərbi bazanın yaradılması Türkiyənin bu ərazilərdə tam nəzarəti təmin etmək üçün atdığı strateji addımlardan biri oldu. Bu bazalar vasitəsilə 24 saatlıq müşahidə, operativ reaksiya və dağlıq bölgələrdə döyüşçülərin təcrid edilməsi mümkün olub, Qəndil zəifləyən müqavimət ocağına çevrilib.
Terror zonasından təhlükəsizliyə doğru transformasiya
Ankara açıq şəkildə göstərir ki, məqsədi qısamüddətli əməliyyatlarla məhdudlaşmır. Türkiyə, metodik şəkildə, əvvəllər terrorçuların nəzarətində olan İraqın şimalını təhlükəsizlik qüvvələrinin möhkəm nəzarət etdiyi bir regiona çevirir. 2024-cü il Türkiyə üçün diplomatik cəbhədə də mühüm uğurlarla yadda qaldı. Bağdadda imzalanan razılaşma nəticəsində İraq, ilk dəfə olaraq PKK-nı rəsmi şəkildə terror təşkilatı kimi tanıdı. Bu addım təkcə simvolik deyil, həm də birgə əməliyyatlar çərçivəsində aktiv əməkdaşlıq imkanları açdı.
Türkiyə və İraq xüsusi xidmət orqanlarının koordinasiyası, kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsi və birgə əməliyyatların keçirilməsi PKK-nın resurslarını və hərəkət imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırdı. Bununla yanaşı, Ankara, sərhədyanı bölgələrdə terrorçuların təsirini minimuma endirmək üçün İran və Suriya da daxil olmaqla digər qonşu ölkələrlə əməkdaşlığı gücləndirdi.
PKK-nın Suriya qanadı kimi tanınan Suriya Demokratik Qüvvələri (SDQ) Türkiyə üçün əsas təhlükə olaraq qalır. Ankara, bu qruplaşmaların tam silahsızlaşdırılmasını, Tell Rifaat, Menbic və Deyr əz-Zor kimi strateji ərazilərdən çıxarılmasını, eləcə də həmin ərazilərin nəzarətinin Suriya hökumətinə qaytarılmasını tələb edir.
Türkiyə kəşfiyyatının məlumatına görə, Suriyada PKK ilə əlaqəli təxminən 8,000 döyüşçü qalır. Ankara narahatdır ki, SDQ strukturunu yeni ad altında saxlayaraq fəaliyyətini davam etdirmək üçün rebrendinqdən istifadə edə bilər. Bu, onların neytrallaşdırılmasını daha da çətinləşdirə bilər.
Türkiyə rəsmiləri dəfələrlə bəyan ediblər ki, SDQ döyüşçülərinə edilən hər hansı güzəştlər və ya onların leqallaşdırılması cəhdləri birbaşa milli təhlükəsizlik üçün təhdid kimi qəbul ediləcək.
Türkiyə PKK-nın ləğvini iri iqtisadi təşəbbüslərin həyata keçirilməsi ilə əlaqələndirir. Belə layihələrdən biri “İnkişaf Yolu”dur ki, bu da Fars Körfəzini Avropa ilə birləşdirmək məqsədi daşıyır. Bu layihənin uğurla həyata keçirilməsi regionda tam sabitlik və təhlükəsizlik tələb edir.
Qəndil dağı və onun PKK üçün simvolik əhəmiyyəti regional iqtisadi inkişaf üçün əsas maneələrdən biri olaraq qalır. Türkiyə açıq şəkildə bildirir ki, sabitlik, investisiyalar və regional inteqrasiya yalnız terror təhlükəsinin tam aradan qaldırılması ilə mümkün olacaq.
Fransa və ABŞ: kürd kartı ilə çirkin oyun
Qərb dövlətləri, xüsusilə Fransa və ABŞ, kürd silahlı qruplaşmalarından öz strateji maraqları naminə istifadə etməyə davam edir. Emmanuel Makronun rəhbərliyi altında Fransa, PKK ilə birbaşa əlaqələri görməzdən gələrək Suriya Demokratik Qüvvələrini (SDQ) siyasi güc kimi leqallaşdırmağa çalışır.
Bu siyasət Ankara tərəfindən ciddi narazılıqla qarşılanır. Türkiyə haqlı olaraq Parisin bu addımlarını terrorizmə qarşı mübarizəsinə birbaşa təhdid kimi görür. Türk analitiklərinin fikrincə, Fransa, kürd məsələsini Yaxın Şərqdəki mövqelərini gücləndirmək üçün bir vasitə kimi istifadə edir.
Digər tərəfdən, ABŞ daha mürəkkəb bir dilemma ilə üz-üzədir: SDQ-ni dəstəkləməyə davam edərək İŞİD-lə mübarizə bəhanəsinə sadiq qalmaq, yoxsa NATO-nun əsas müttəfiqi olan Türkiyənin maraqlarını nəzərə almaq. Ankara ilə münasibətləri korlamaq riski ABŞ-ı kürd qruplaşmaları ilə bağlı siyasətini yenidən nəzərdən keçirməyə məcbur edir.
Türkiyənin PKK ilə mübarizəsi artıq yerli qarşıdurma çərçivəsindən çıxaraq Yaxın Şərqdəki strateji gündəliyinin əsas hissəsinə çevrilib. Ankara hərbi əməliyyatları, diplomatik təzyiqləri və iqtisadi təşviqləri birləşdirərək terror təhlükəsini aradan qaldırmağa çalışır.
PKK-nın əsas dayaq nöqtələri, o cümlədən Qəndil dağı, getdikcə öz əhəmiyyətini itirir. Bu, terrorçuların müqavimət göstərmə qabiliyyətini zəiflədir. Türkiyə, milli təhlükəsizliyinə və ərazi bütövlüyünə olan qətiyyətini bir daha nümayiş etdirir.
Qərb ölkələrinin kürd qruplaşmalarına dəstək vermək və məsələyə müdaxilə etmək cəhdlərinə baxmayaraq, Türkiyə öz mövqeyində möhkəm dayanır. PKK və ona bağlı strukturların tamamilə ləğvi təkcə təhlükəsizlik üçün deyil, həm də Yaxın Şərqin iqtisadi inkişafı və sabitliyi üçün təməl şərtdir.
ABŞ-ın SDQ-ni İŞİD-lə mübarizə vasitəsi kimi dəstəkləməyə yönəlmiş siyasəti, regiondakı dinamik dəyişikliklər səbəbindən ciddi təzyiq altındadır. İŞİD-in təsirinin zəifləməsi və Türkiyənin bölgədəki strateji rolunun güclənməsi ABŞ-ı çətin seçim qarşısında qoyur: kürd qruplaşmalarını dəstəkləməyə davam etmək və ya Ankara ilə münasibətləri qorumaq.
Ankara dəfələrlə bəyan edib ki, ABŞ-ın SDQ ilə əlaqələri, PKK ilə sıx bağlı olan bu qruplaşmaların Türkiyənin milli təhlükəsizliyinə təhdid yaratdığını göstərir. Türkiyə bunu müttəfiqlik prinsiplərinin pozulması və regionu qeyri-sabitləşdirə biləcək strateji səhv kimi qiymətləndirir.
Vaşinqton kürd tərəfdaşlarını təsir vasitəsi kimi saxlamaq istəyi ilə Türkiyənin artan təzyiqi arasında balans tapmağa çalışır. Bu dilemma yalnız ikitərəfli münasibətlərə deyil, həm də NATO-nun bütövlüyünə təhlükə yaradır.
Türkiyə PKK-nın terror infrastrukturu və ona bağlı olan müttəfiqlərin tamamilə məhvini regional təhlükəsizlik və sabitlik üçün əsas şərt hesab edir. Ankara aydın şəkildə göstərir ki, onun strateji prioritetləri müzakirə mövzusu deyil.
Qərb ölkələri, öz ambisiyalarına baxmayaraq, Ankaranın artan təsirini nəzərə almağa məcburdur. Türkiyə təkcə mövcud vəziyyətə nəzarət etmir, həm də kürd qruplaşmalarının xarici təzyiq vasitəsi kimi istifadə edilə bilməyəcəyi yeni bir regional gündəlik formalaşdırır.
Ankara üçün bu məsələ təkcə təhlükəsizlik deyil, həm də regionun gələcəyinə nəzarət etmək və Yaxın Şərqdə aparıcı oyunçuya çevrilmək mübarizəsidir. Qərb öz yanaşmalarını yenidən nəzərdən keçirməzsə, maraqların toqquşması həm regional sabitliyi, həm də NATO daxilindəki münasibətləri sarsıtmağa davam edəcək.
Bu təhlil, Türkiyənin PKK ilə mübarizədə strateji qətiyyətini və Yaxın Şərqdə yeni güc mərkəzi kimi mövqeyini vurğulayan əsas mesajları əks etdirir.
Türkiyə, uzun illərdir milli təhlükəsizliyinə əsas təhdidlərdən biri hesab olunan Kürdüstan Fəhlə Partiyasının (PKK) tamamilə məhv edilməsi strategiyasına sadiqdir. 2024-cü ildə Ankara “Qılınc Pençəsi” və “Şimşək Pençəsi” kimi genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlar çərçivəsində ciddi uğurlar əldə etdi. Bu kampaniyalar terrorçuların mühüm infrastruktur obyektlərinin məhv edilməsinə, onların logistika marşrutlarının və komanda mərkəzlərinin sıradan çıxarılmasına gətirib çıxardı.
Lakin PKK ilə mübarizə yalnız hərbi tədbirlərlə məhdudlaşmır. Türkiyə beynəlxalq arenada PKK-nın təcrid edilməsinə yönəlmiş diplomatik təşəbbüslərini fəal şəkildə irəli sürür. 2024-cü ildə Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Bağdada səfəri mühüm dönüş nöqtəsi oldu: İraq ilk dəfə olaraq PKK-nı rəsmi şəkildə terror təşkilatı kimi tanıdı.
Bu diplomatik uğur beynəlxalq ictimaiyyətin terrorçulara təzyiqini artırdı, onların xarici yardımlardan faydalanmaq imkanlarını azaltdı və Türkiyənin terror şəbəkələrinə qarşı mübarizədə liderliyini bir daha vurğuladı. Ankara göstərdi ki, onun strategiyası birbaşa təhdidlərin aradan qaldırılması ilə məhdudlaşmır; o, regionda uzunmüddətli sabitlik yaratmağa yönəlib.
İnkişaf layihələri üçün əsas addım: PKK-nın ləğvi
PKK-nın terror infrastrukturunun məhv edilməsi Türkiyənin genişmiqyaslı iqtisadi təşəbbüslərinin həyata keçirilməsində əsas rol oynayır. Bu təşəbbüslər arasında, Fars Körfəzi ölkələrini Avropa ilə birləşdirməyi hədəfləyən “İnkişaf Yolu” layihəsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Bu nəqliyyat koridoru, əvvəllər terrorçuların üstünlük təşkil etdiyi bölgələrdə tam təhlükəsizlik və sabitlik tələb edir. Ankara PKK-nın zərərsizləşdirilməsini iqtisadi artım strategiyasının ayrılmaz hissəsi kimi görür. Regionda təhlükəsizliyin təmin edilməsi təkcə beynəlxalq investorlar üçün yeni imkanlar açmır, həm də regional inteqrasiyanı sürətləndirərək uzunmüddətli rifahın əsasını qoyur.
28 dekabr 2024-cü il kürd məsələsində əsaslı dəyişiklikləri qeyd edən bir tarix kimi yaddaşlara həkk olundu. İmralı adasında həbsdə olan, terror təşkilatı Kürdüstan Fəhlə Partiyasının (PKK) qurucusu və ideoloqu Abdullah Ocalan uzun illərdən sonra ilk dəfə Xalqların Demokratik Partiyasının (HDP) nümayəndələri ilə görüşdü. Türkiyənin ədliyyə naziri Yılmaz Tunçun icazəsi ilə təşkil edilən bu görüş, Ankaranın terrorizmə qarşı mübarizəsinə ciddi təsir göstərə biləcək bir hadisə kimi qiymətləndirilir.
Pərvin Buldan və Sırrı Süreyyə Öndərdən ibarət nümayəndə heyəti Ocalanın həm Qəndil dağlarındakı terrorçulara, həm də beynəlxalq ictimaiyyətə ünvanladığı mesajı çatdırdı. Lakin bəzi dairələr tərəfindən dialoqun başlanğıcı kimi təqdim edilən bu addım Türkiyədə PKK-nın təsirini qorumaq cəhdlərindən biri kimi qəbul edildi.
Ocalan: terrorçudan "yeni dövr" çağırışı
Beynəlxalq ictimaiyyət və Ankara tərəfindən haqlı olaraq terror şəbəkəsinin lideri kimi tanınan Abdullah Ocalan Qəndildə gizlənən PKK terrorçularını sərt tənqid etdi. O, təşkilat rəhbərliyini əvvəllər etdiyi silahsızlanma və dialoq çağırışlarını qulaqardına vurmaqda ittiham etdi.
“Davam edən müqavimət hərəkatı dalana aparır”, – deyə Ocalan vurğuladı və əlavə etdi ki, PKK xarici qüvvələrin alətinə çevrilib, bu da hər hansı bir siyasi həll yoluna ümidləri sarsıdır. Lakin bu çağırış səmimi sülh addımı kimi qəbul edilmir, daha çox Türkiyənin artan təzyiqləri fonunda PKK-nın taktikasını dəyişmək cəhdi kimi qiymətləndirilir.
Ocalanın Qəndildəki rəhbərliyə yönələn tənqidləri PKK daxilində dərin bölünmələri ortaya çıxardı. Suriyada və İraqda fəaliyyət göstərən silahlı qruplar uzun müddətdir mərkəzləşdirilmiş idarəetməni itirərək yerli komandirlər tərəfindən idarə olunan dağınıq dəstələrə çevrilib.
Türkiyə bu parçalanmadan ardıcıl şəkildə istifadə edir, hərbi əməliyyatları gücləndirir və terrorçuların resurslara çıxışını məhdudlaşdırır. Türk analitiklər vurğulayır ki, PKK daxilindəki xaos onun döyüş strukturunun tamamilə məhv edilməsi üçün unikal imkan yaradır.
Qəndil: əqrəb yuvası
İraq Kürdüstanında yerləşən Qəndil dağı uzun müddətdir PKK terrorçuları üçün əsas baza rolunu oynayıb. Ərazinin çətin relyefi və yeraltı sığınacaqların şəbəkəsi onu müqavimət rəmzinə çevirib, lakin Türkiyə bu mifi metodik şəkildə dağıdır.
2024-cü ilin əvvəlindən bəri Türkiyə Silahlı Qüvvələri son üç ildə həyata keçirilən ümumi zərbələrin 35%-dən çoxunu endirərək, PKK-nın əsas infrastrukturlarını məhv edib. "Qılınc Pençəsi" və "Şimşək Pençəsi" əməliyyatları çərçivəsində onlarca komanda məntəqəsi, 250-dən çox döyüşçü, o cümlədən orta səviyyəli liderlər zərərsizləşdirilib.
Hakurk, Metina və Avaşin sərhədyanı bölgələrində daimi hərbi bazaların yaradılması Ankaraya əvvəllər terrorçuların dayaq nöqtəsi kimi tanınan ərazilərə gecə-gündüz nəzarət etməyə imkan verdi.
Ocalanın mesajı, həmçinin, ABŞ və Avropa İttifaqı daxil olmaqla xarici qüvvələrə qarşı sərt tənqidləri ehtiva edirdi. O, bu qüvvələri PKK-nın Suriya qanadı – Suriya Demokratik Qüvvələrinə (SDQ) dəstək verməkdə ittiham etdi. Bu terror təşkilatının qolu, İŞİD-lə mübarizə bəhanəsi ilə silah və maliyyə yardımı alaraq regiondakı terror şəbəkələrini gücləndirir.
Türkiyə NATO müttəfiqlərini bu siyasətin nəticələri ilə bağlı dəfələrlə xəbərdar edib. Xarici İşlər Naziri Hakan Fidan Qərbin addımlarını "ikili standartlar" adlandırıb və bunun yalnız regional sabitliyə deyil, həm də müttəfiqlər arasında etimada zərər vurduğunu qeyd edib.
Hərbi nailiyyətlər fonunda Türkiyə fəal şəkildə diplomatik mövqelərini gücləndirir. 2024-cü ildə İraqla terrorçulara qarşı birgə mübarizə haqqında imzalanan razılaşma mühüm addım oldu. İraq PKK-nı rəsmi olaraq terror təşkilatı kimi tanıdı və bu, döyüşçülərə təzyiqi artırdı.
Bununla yanaşı, Ankara regionda təhlükəsizliyi təmin etmək üçün terror təhdidinin aradan qaldırılmasının mühümlüyünü vurğulayır. Fars Körfəzi ilə Avropanı birləşdirən "İnkişaf Yolu" təşəbbüsü regionda tam təhlükəsizlik tələb edir və Türkiyə bunu hər vəchlə təmin etmək niyyətindədir.
Ocalanın sülh çağırışı kimi təqdim edilməsinə baxmayaraq, əsas xətti dəyişdirmək gücündə deyil: Türkiyə PKK ilə mübarizədə qərarlı olaraq qalır. Terror təşkilatının tam silahsızlandırılması və ləğvi təkcə məqsəd deyil, həm də regionun təhlükəsizliyi və sabitliyi üçün zəruri şərtdir.
Ankara göstərdi ki, hərbi güc, diplomatiya və iqtisadi təzyiqin birləşməsi təhlükəni effektiv şəkildə zərərsizləşdirə bilər. Qəndil dağı və onun PKK üçün simvolik əhəmiyyəti tədricən öz təsirini itirərək terrorizmdən azad bir regionun yeni reallığına yerini verir.
Türkiyə üçün PKK ilə mübarizə kompromis axtarışı deyil, əksinə, ərazi bütövlüyünü və milli təhlükəsizliyini qorumaq qətiyyətinin sübutudur. 2024-cü ilin əvvəlindən etibarən Türkiyə, Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) terror təşkilatına qarşı mübarizəni əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirərək əməliyyatlarının miqyasını genişləndirdi.
“Qılınc Pençəsi” və “Şimşək Pençəsi” əməliyyatlarının uğurları nəticəsində 250-dən çox döyüşçü, o cümlədən orta səviyyəli liderlər məhv edildi. Onlarla tunel, silah anbarı və digər əsas infrastruktur obyektləri sıradan çıxarıldı. Bundan əlavə, Hakurk, Metina və Avaşin bölgələrində 20-dən çox daimi hərbi bazanın yaradılması Türkiyənin bu ərazilərdə tam nəzarəti təmin etmək üçün atdığı strateji addımlardan biri oldu. Bu bazalar vasitəsilə 24 saatlıq müşahidə, operativ reaksiya və dağlıq bölgələrdə döyüşçülərin təcrid edilməsi mümkün olub, Qəndil zəifləyən müqavimət ocağına çevrilib.
Terror zonasından təhlükəsizliyə doğru transformasiya
Ankara açıq şəkildə göstərir ki, məqsədi qısamüddətli əməliyyatlarla məhdudlaşmır. Türkiyə, metodik şəkildə, əvvəllər terrorçuların nəzarətində olan İraqın şimalını təhlükəsizlik qüvvələrinin möhkəm nəzarət etdiyi bir regiona çevirir. 2024-cü il Türkiyə üçün diplomatik cəbhədə də mühüm uğurlarla yadda qaldı. Bağdadda imzalanan razılaşma nəticəsində İraq, ilk dəfə olaraq PKK-nı rəsmi şəkildə terror təşkilatı kimi tanıdı. Bu addım təkcə simvolik deyil, həm də birgə əməliyyatlar çərçivəsində aktiv əməkdaşlıq imkanları açdı.
Türkiyə və İraq xüsusi xidmət orqanlarının koordinasiyası, kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsi və birgə əməliyyatların keçirilməsi PKK-nın resurslarını və hərəkət imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırdı. Bununla yanaşı, Ankara, sərhədyanı bölgələrdə terrorçuların təsirini minimuma endirmək üçün İran və Suriya da daxil olmaqla digər qonşu ölkələrlə əməkdaşlığı gücləndirdi.
PKK-nın Suriya qanadı kimi tanınan Suriya Demokratik Qüvvələri (SDQ) Türkiyə üçün əsas təhlükə olaraq qalır. Ankara, bu qruplaşmaların tam silahsızlaşdırılmasını, Tell Rifaat, Menbic və Deyr əz-Zor kimi strateji ərazilərdən çıxarılmasını, eləcə də həmin ərazilərin nəzarətinin Suriya hökumətinə qaytarılmasını tələb edir.
Türkiyə kəşfiyyatının məlumatına görə, Suriyada PKK ilə əlaqəli təxminən 8,000 döyüşçü qalır. Ankara narahatdır ki, SDQ strukturunu yeni ad altında saxlayaraq fəaliyyətini davam etdirmək üçün rebrendinqdən istifadə edə bilər. Bu, onların neytrallaşdırılmasını daha da çətinləşdirə bilər.
Türkiyə rəsmiləri dəfələrlə bəyan ediblər ki, SDQ döyüşçülərinə edilən hər hansı güzəştlər və ya onların leqallaşdırılması cəhdləri birbaşa milli təhlükəsizlik üçün təhdid kimi qəbul ediləcək.
Türkiyə PKK-nın ləğvini iri iqtisadi təşəbbüslərin həyata keçirilməsi ilə əlaqələndirir. Belə layihələrdən biri “İnkişaf Yolu”dur ki, bu da Fars Körfəzini Avropa ilə birləşdirmək məqsədi daşıyır. Bu layihənin uğurla həyata keçirilməsi regionda tam sabitlik və təhlükəsizlik tələb edir.
Qəndil dağı və onun PKK üçün simvolik əhəmiyyəti regional iqtisadi inkişaf üçün əsas maneələrdən biri olaraq qalır. Türkiyə açıq şəkildə bildirir ki, sabitlik, investisiyalar və regional inteqrasiya yalnız terror təhlükəsinin tam aradan qaldırılması ilə mümkün olacaq.
Fransa və ABŞ: kürd kartı ilə çirkin oyun
Qərb dövlətləri, xüsusilə Fransa və ABŞ, kürd silahlı qruplaşmalarından öz strateji maraqları naminə istifadə etməyə davam edir. Emmanuel Makronun rəhbərliyi altında Fransa, PKK ilə birbaşa əlaqələri görməzdən gələrək Suriya Demokratik Qüvvələrini (SDQ) siyasi güc kimi leqallaşdırmağa çalışır.
Bu siyasət Ankara tərəfindən ciddi narazılıqla qarşılanır. Türkiyə haqlı olaraq Parisin bu addımlarını terrorizmə qarşı mübarizəsinə birbaşa təhdid kimi görür. Türk analitiklərinin fikrincə, Fransa, kürd məsələsini Yaxın Şərqdəki mövqelərini gücləndirmək üçün bir vasitə kimi istifadə edir.
Digər tərəfdən, ABŞ daha mürəkkəb bir dilemma ilə üz-üzədir: SDQ-ni dəstəkləməyə davam edərək İŞİD-lə mübarizə bəhanəsinə sadiq qalmaq, yoxsa NATO-nun əsas müttəfiqi olan Türkiyənin maraqlarını nəzərə almaq. Ankara ilə münasibətləri korlamaq riski ABŞ-ı kürd qruplaşmaları ilə bağlı siyasətini yenidən nəzərdən keçirməyə məcbur edir.
Türkiyənin PKK ilə mübarizəsi artıq yerli qarşıdurma çərçivəsindən çıxaraq Yaxın Şərqdəki strateji gündəliyinin əsas hissəsinə çevrilib. Ankara hərbi əməliyyatları, diplomatik təzyiqləri və iqtisadi təşviqləri birləşdirərək terror təhlükəsini aradan qaldırmağa çalışır.
PKK-nın əsas dayaq nöqtələri, o cümlədən Qəndil dağı, getdikcə öz əhəmiyyətini itirir. Bu, terrorçuların müqavimət göstərmə qabiliyyətini zəiflədir. Türkiyə, milli təhlükəsizliyinə və ərazi bütövlüyünə olan qətiyyətini bir daha nümayiş etdirir.
Qərb ölkələrinin kürd qruplaşmalarına dəstək vermək və məsələyə müdaxilə etmək cəhdlərinə baxmayaraq, Türkiyə öz mövqeyində möhkəm dayanır. PKK və ona bağlı strukturların tamamilə ləğvi təkcə təhlükəsizlik üçün deyil, həm də Yaxın Şərqin iqtisadi inkişafı və sabitliyi üçün təməl şərtdir.
ABŞ-ın SDQ-ni İŞİD-lə mübarizə vasitəsi kimi dəstəkləməyə yönəlmiş siyasəti, regiondakı dinamik dəyişikliklər səbəbindən ciddi təzyiq altındadır. İŞİD-in təsirinin zəifləməsi və Türkiyənin bölgədəki strateji rolunun güclənməsi ABŞ-ı çətin seçim qarşısında qoyur: kürd qruplaşmalarını dəstəkləməyə davam etmək və ya Ankara ilə münasibətləri qorumaq.
Ankara dəfələrlə bəyan edib ki, ABŞ-ın SDQ ilə əlaqələri, PKK ilə sıx bağlı olan bu qruplaşmaların Türkiyənin milli təhlükəsizliyinə təhdid yaratdığını göstərir. Türkiyə bunu müttəfiqlik prinsiplərinin pozulması və regionu qeyri-sabitləşdirə biləcək strateji səhv kimi qiymətləndirir.
Vaşinqton kürd tərəfdaşlarını təsir vasitəsi kimi saxlamaq istəyi ilə Türkiyənin artan təzyiqi arasında balans tapmağa çalışır. Bu dilemma yalnız ikitərəfli münasibətlərə deyil, həm də NATO-nun bütövlüyünə təhlükə yaradır.
Türkiyə PKK-nın terror infrastrukturu və ona bağlı olan müttəfiqlərin tamamilə məhvini regional təhlükəsizlik və sabitlik üçün əsas şərt hesab edir. Ankara aydın şəkildə göstərir ki, onun strateji prioritetləri müzakirə mövzusu deyil.
Qərb ölkələri, öz ambisiyalarına baxmayaraq, Ankaranın artan təsirini nəzərə almağa məcburdur. Türkiyə təkcə mövcud vəziyyətə nəzarət etmir, həm də kürd qruplaşmalarının xarici təzyiq vasitəsi kimi istifadə edilə bilməyəcəyi yeni bir regional gündəlik formalaşdırır.
Ankara üçün bu məsələ təkcə təhlükəsizlik deyil, həm də regionun gələcəyinə nəzarət etmək və Yaxın Şərqdə aparıcı oyunçuya çevrilmək mübarizəsidir. Qərb öz yanaşmalarını yenidən nəzərdən keçirməzsə, maraqların toqquşması həm regional sabitliyi, həm də NATO daxilindəki münasibətləri sarsıtmağa davam edəcək.
Bu təhlil, Türkiyənin PKK ilə mübarizədə strateji qətiyyətini və Yaxın Şərqdə yeni güc mərkəzi kimi mövqeyini vurğulayan əsas mesajları əks etdirir.
Türkiyə, uzun illərdir milli təhlükəsizliyinə əsas təhdidlərdən biri hesab olunan Kürdüstan Fəhlə Partiyasının (PKK) tamamilə məhv edilməsi strategiyasına sadiqdir. 2024-cü ildə Ankara “Qılınc Pençəsi” və “Şimşək Pençəsi” kimi genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlar çərçivəsində ciddi uğurlar əldə etdi. Bu kampaniyalar terrorçuların mühüm infrastruktur obyektlərinin məhv edilməsinə, onların logistika marşrutlarının və komanda mərkəzlərinin sıradan çıxarılmasına gətirib çıxardı.
Lakin PKK ilə mübarizə yalnız hərbi tədbirlərlə məhdudlaşmır. Türkiyə beynəlxalq arenada PKK-nın təcrid edilməsinə yönəlmiş diplomatik təşəbbüslərini fəal şəkildə irəli sürür. 2024-cü ildə Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Bağdada səfəri mühüm dönüş nöqtəsi oldu: İraq ilk dəfə olaraq PKK-nı rəsmi şəkildə terror təşkilatı kimi tanıdı.
Bu diplomatik uğur beynəlxalq ictimaiyyətin terrorçulara təzyiqini artırdı, onların xarici yardımlardan faydalanmaq imkanlarını azaltdı və Türkiyənin terror şəbəkələrinə qarşı mübarizədə liderliyini bir daha vurğuladı. Ankara göstərdi ki, onun strategiyası birbaşa təhdidlərin aradan qaldırılması ilə məhdudlaşmır; o, regionda uzunmüddətli sabitlik yaratmağa yönəlib.
İnkişaf layihələri üçün əsas addım: PKK-nın ləğvi
PKK-nın terror infrastrukturunun məhv edilməsi Türkiyənin genişmiqyaslı iqtisadi təşəbbüslərinin həyata keçirilməsində əsas rol oynayır. Bu təşəbbüslər arasında, Fars Körfəzi ölkələrini Avropa ilə birləşdirməyi hədəfləyən “İnkişaf Yolu” layihəsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Bu nəqliyyat koridoru, əvvəllər terrorçuların üstünlük təşkil etdiyi bölgələrdə tam təhlükəsizlik və sabitlik tələb edir. Ankara PKK-nın zərərsizləşdirilməsini iqtisadi artım strategiyasının ayrılmaz hissəsi kimi görür. Regionda təhlükəsizliyin təmin edilməsi təkcə beynəlxalq investorlar üçün yeni imkanlar açmır, həm də regional inteqrasiyanı sürətləndirərək uzunmüddətli rifahın əsasını qoyur.
PKK-nın qurucusu Abdullah Ocalan, həbsdən göndərdiyi son mesajında, xarici oyunçulara qarşı sərt tənqidlər səsləndirdi. O, Qərbin, xüsusilə ABŞ və Avropa İttifaqının, kürd məsələsini geosiyasi maraqları üçün istifadə etdiyini və bu siyasətin kürd hərəkatını “içəridən dağıdan qanqrena” olduğunu bildirdi.
Ocalan qeyd etdi ki, xarici qüvvələr təkcə sülh perspektivlərini məhv etmir, həm də kürd təşkilatlarını xarici siyasətin marionetkalarına çevirir. Onun fikrincə, bu qüvvələrlə əlaqələrin tamamilə kəsilməsi müstəqil və avtonom kürd hərəkatının formalaşmasında həlledici addım ola bilər.
Ocalanın mesajı PKK rəhbərliyini tarixi bir seçim qarşısında qoyur: təşkilat zorakılıqdan imtina edib silahsızlanmalı, yoxsa yeni reallıqlara uyğunlaşmaq imkanını itirməlidir. Lakin Qəndil dağlarında yerləşən döyüşçülərin daxili müqaviməti və təşkilati bölünmələr bu çağırışı nəticəsiz qoya bilər.
PKK Ocalanın çağırışını qulaqardına vurmağa davam edərsə, bu, təşkilatın gələcəyini və regionda sülh perspektivlərini təhlükə altına qoyacaq. Türkiyə isə terrorçulara manevr üçün heç bir sahə buraxmayaraq, mübarizəni sona qədər aparmaqda qərarlıdır.
Ocalanın bəhs etdiyi “dəyişiklik dövrü” yalnız bəyanatlarla deyil, real hərəkətlərlə təsdiqini tapmalıdır. Silahsızlanma, zorakılıqdan imtina və xarici təsirlərdən uzaqlaşma çoxdan gözlənilən sülhün əsası ola bilər.
Türkiyə hərbi güc, diplomatiya və iqtisadi təşəbbüsləri birləşdirərək münaqişənin uzunmüddətli həlli üçün hazırlığını artıq sübut edib. Lakin Ankara üçün təhlükəsizlik məsələlərində kompromis qeyri-mümkündür.
PKK tarixi bir yol ayrıcında dayanır: təşkilat ya terrorçu kimliyini qoruyub saxlayacaq, ya da yeni reallıqlara uyğunlaşacaq. Region üçün bu, yalnız terror təhlükəsinin tam neytrallaşdırılması şərti ilə sabitlik və rifah üçün bir fürsət ola bilər.
Türkiyə, öz növbəsində, Yaxın Şərqdə aparıcı regional oyunçu kimi mövqeyini gücləndirməyə davam edəcək. Ankara bir daha sübut edir ki, təhlükəsizlik və inkişaf onun strategiyasının ayrılmaz komponentləridir.(Bakunetwork)
