Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev qazaxıstanlı həmkarı Kasım-Jomart Tokayevin dəvəti ilə Mərkəzi Asiya və Azərbaycanın dövlət başçılarının görüşündə iştirak etmək üçün avqustun 8-də Qazaxıstana səfərə yollanıb.
Dövlət başçımız hazırda Astanada görüşlər keçirir, danışıqlar aparır.
Azərbaycanla Qazaxıstan arasındakı əlaqələr qədim dövrlərə dayanır. Bu əlaqələrin təməli türk xalqlarının ortaq mədəniyyət və dil birliyinə söykənir. Hər iki ölkə Sovet İttifaqının tərkibində olarkən də siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrdə müəyyən əlaqələr mövcud idi. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra, 1991-ci ildə hər iki ölkə müstəqillik əldə etdi və bu dövrdən etibarən ikitərəfli əlaqələrin yeni mərhələsi başlandı.
Azərbaycanla Qazaxıstan arasındakı müasir əlaqələr siyasi, iqtisadi, mədəni və digər sahələrdə əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf edib. Hər iki ölkə Türk Şurası, Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB), İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər beynəlxalq təşkilatlarda fəal iştirak edərək, bir-birinə dəstək verməkdədir.
Siyasi sahədə Azərbaycan və Qazaxıstan arasında yüksək səviyyəli səfərlər və görüşlər müntəzəm olaraq həyata keçirilir. Prezidentlər, parlamentlər və nazirliklər səviyyəsində mütəmadi olaraq qarşılıqlı səfərlər təşkil edilir və ikitərəfli əməkdaşlıq məsələləri müzakirə olunur. 2023-cü ildə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin və Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin görüşləri nəticəsində bir sıra mühüm müqavilələr imzalanıb və əlaqələr daha da gücləndirilib.
İqtisadi sahədə Azərbaycan və Qazaxıstan arasında ticarət əlaqələri genişlənməkdədir. Hər iki ölkə neft və qaz sənayesində əməkdaşlıq edir. Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu (TITR) bu əməkdaşlığın əsas nümunələrindən biridir. Bu marşrut Çindən başlayaraq Qazaxıstan, Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə vasitəsilə Avropaya çatır və ticarət əlaqələrinin inkişafına böyük töhfə verir.
2023-cü ildə iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 1 milyard ABŞ dollarını keçib. Bu rəqəmin 2024-cü ildə daha da artacağı gözlənilir. Azərbaycanın SOCAR və Qazaxıstanın “KazMunayGas” şirkətləri arasında bir sıra birgə layihələr həyata keçirilir.
Mədəni sahədə də Azərbaycan və Qazaxıstan arasında sıx əməkdaşlıq mövcuddur. İki ölkənin teatr, kino, musiqi və incəsənət sahələrində qarşılıqlı tədbirləri təşkil olunur. Azərbaycan mədəniyyət günləri Qazaxıstanda, Qazaxıstan mədəniyyət günləri isə Azərbaycanda keçirilməkdədir. Həmçinin, ali təhsil müəssisələri arasında tələbə və müəllim mübadiləsi proqramları həyata keçirilir.
Azərbaycanla Qazaxıstan arasındakı əlaqələrin gələcək perspektivləri çoxşaxəlidir. Əsasən aşağıdakı istiqamətlərdə inkişaf gözlənilir.
Nəqliyyat və logistika: Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunun genişləndirilməsi və bu marşrut vasitəsilə ticarət həcminin artırılması.
Enerji sahəsi: Neft və qaz sahəsində birgə layihələrin həyata keçirilməsi və enerji təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlığın gücləndirilməsi.
Ticarət və iqtisadiyyat: İki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin daha da artırılması, investisiya layihələrinin reallaşdırılması və iqtisadi əməkdaşlıq sahəsində yeni müqavilələrin imzalanması.
Mədəniyyət və təhsil: Mədəni və humanitar əlaqələrin genişləndirilməsi, təhsil sahəsində əməkdaşlığın artırılması və tələbə mübadiləsinin genişləndirilməsi.
... 2023-cü ilin iyun ayında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Qazaxıstana rəsmi səfəri çərçivəsində bir sıra iqtisadi və siyasi müqavilələr imzalandı. Həmçinin, Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin Azərbaycana səfəri zamanı iki ölkə arasında enerji sahəsində əməkdaşlığı genişləndirən yeni layihələr haqqında razılaşmalar əldə olundu.
2024-cü ildə isə Azərbaycan və Qazaxıstan arasında nəqliyyat və logistika sahəsində birgə layihələr həyata keçirilib və Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunun inkişafı üçün yeni addımlar atılıb. Bu marşrut vasitəsilə Avropa və Asiya arasında ticarət əlaqələrinin genişlənməsi məqsədilə bir sıra tədbirlər görülüb.
Azərbaycanla Qazaxıstan arasındakı əlaqələr hər iki ölkənin inkişafına və regional sabitliyə mühüm töhfə verməkdədir. Gələcəkdə də bu əlaqələrin daha da güclənəcəyi və genişlənəcəyi gözlənilir.
Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri arasında əlaqələrin isə böyük tarixi var.
Qafqaz və Mərkəzi Asiya arasındakı əlaqələr tarix boyu ticarət yolları, mədəni mübadilələr və diplomatik əlaqələr vasitəsilə inkişaf edib. Tarixən İpək Yolu bu iki region arasında iqtisadi və mədəni əlaqələrin inkişafında mühüm rol oynayıb.
Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri (Qazaxıstan, Özbəkistan, Türkmənistan, Qırğızıstan və Tacikistan) müstəqillik əldə etdikdən sonra, 1990-cı illərin əvvəlində diplomatik əlaqələr qurublar.
İqtisadi əməkdaşlıq Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri arasında ən mühüm əlaqələrdən biridir. Azərbaycan enerji resurslarına malik olan bir ölkə olaraq, Mərkəzi Asiya ölkələri ilə enerji sektorunda sıx əməkdaşlıq edir. Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) neft boru kəməri və Cənub Qaz Dəhlizi layihələri Mərkəzi Asiya qaz və neftinin dünya bazarlarına çıxışını təmin edir.
Ticarət əlaqələri də mühüm yer tutur. 2023-cü ildə Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasında ticarət dövriyyəsi 500 milyon ABŞ dollarını keçib. Azərbaycan, həmçinin, Türkmənistanın qaz ehtiyatlarının Avropa bazarlarına çıxarılmasında mühüm rol oynayır. Azərbaycanın Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) Mərkəzi Asiya ölkələrində müxtəlif enerji layihələrində iştirak edir.
Nəqliyyat və infrastruktur sahəsində əməkdaşlıq da əhəmiyyətlidir. Bakı-Tbilisi-Qars (BTK) dəmir yolu layihəsi Mərkəzi Asiyanı Avropa ilə birləşdirən mühüm nəqliyyat dəhlizlərindən biridir. Bu layihə Mərkəzi Asiya ölkələrinin məhsullarının Avropa bazarlarına daha sürətli və iqtisadi cəhətdən səmərəli çatdırılmasını təmin edir.
Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri arasında təhsil və mədəni sahədə də əlaqələr genişlənir. Bakıda Mərkəzi Asiya ölkələrindən çoxsaylı tələbələr ali təhsil alır. Azərbaycan universitetləri bu ölkələrin tələbələri üçün təqaüd proqramları təklif edir. Eyni zamanda, müxtəlif mədəniyyət festivalları və tədbirlər vasitəsilə mədəniyyət mübadiləsi həyata keçirilir.
Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri arasında əlaqələrin inkişafı, həmçinin, geopolitik əhəmiyyət kəsb edir. Hər iki region strateji mövqeyə malikdir və beynəlxalq arenada mühüm rol oynayır. Azərbaycanın aktiv xarici siyasəti və regional əməkdaşlıq təşəbbüsləri Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əlaqələrin daha da möhkəmlənməsinə töhfə verir.
Gələcəkdə Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri arasında əlaqələrin daha da genişlənməsi gözlənilir. Xüsusilə, enerji, nəqliyyat və ticarət sahələrində yeni layihələrin həyata keçirilməsi planlaşdırılır. Azərbaycanın Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əlaqələrinin gücləndirilməsi regionun sabitliyi və inkişafı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Ümumiyyətlə, Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri arasındakı əlaqələr son illərdə mühüm əhəmiyyət kəsb edir və bu əlaqələr regional sabitlik, iqtisadi inkişaf və təhlükəsizlik baxımından əhəmiyyətli rol oynamaqdadır.
Azərbaycan, zəngin enerji resurslarına malik olmaqla yanaşı, bu resursların dünya bazarına çıxarılması üçün də mühüm tranzit ölkə rolunu oynayır. Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) neft boru kəməri və Cənubi Qafqaz qaz boru kəməri Azərbaycanın enerji ixracında mühüm rol oynayır. Mərkəzi Asiya ölkələri, xüsusən də Türkmənistan və Qazaxıstan, öz enerji resurslarını dünya bazarına çıxarmaq üçün Azərbaycan ərazisindən keçən tranzit yollarını strateji olaraq görürlər.
Azərbaycanın yerləşdiyi strateji mövqe, ölkəni Avropa və Asiya arasında mühüm tranzit ölkə halına gətirir. Bakı-Tbilisi-Qars (BTK) dəmir yolu xətti, Azərbaycanın Mərkəzi Asiya ilə nəqliyyat əlaqələrini gücləndirir. Bu xətt, Mərkəzi Asiya ölkələrinin Avropaya çıxışı üçün alternativ bir yol təmin edir və regional ticarətin artmasına səbəb olur.
Azərbaycan iqtisadi əməkdaşlıq baxımından Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əlaqələri gücləndirmək istəyir. Xüsusilə Qazaxıstan və Özbəkistanla ticarət əlaqələri inkişaf edir. Azərbaycan, qeyri-neft sektorunda da əməkdaşlıq imkanlarını genişləndirmək və Mərkəzi Asiya bazarlarına çıxışını artırmaq niyyətindədir.
Azərbaycanın regional təhlükəsizliyi təmin etmək və sabitliyi qorumaq üçün Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əməkdaşlığı vacibdir. Terrorizm, narkotik ticarəti və digər transsərhəd təhlükələrə qarşı birgə mübarizə tədbirləri, Azərbaycanın Mərkəzi Asiyada maraqlarını müdafiə etmək üçün əhəmiyyətlidir.
Mərkəzi Asiya ölkələri Rusiya və Çin kimi güclü qonşularla əhatə olunub. Azərbaycan bu iki böyük gücün təsirini balanslaşdırmaq və öz müstəqil siyasətini həyata keçirmək üçün Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əməkdaşlığı artırmağa çalışır. Bu, Azərbaycanın xarici siyasətində çoxvektorlu yanaşmanın bir hissəsidir.
Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri arasında dil və mədəniyyət birliyi mövcuddur. Türk Şurası və digər regional iqtisadi ittifaqlar, Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələrinin əməkdaşlığını gücləndirmək üçün bir platforma təmin edir. Bu ittifaqlar çərçivəsində iqtisadi, siyasi və mədəni əlaqələr daha da inkişaf edir.
Azərbaycanın Qərb ölkələri ilə münasibətləri də Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əməkdaşlıq perspektivlərinə təsir edir. ABŞ və Avropa Birliyi, regional sabitliyi və enerji təhlükəsizliyini dəstəkləmək üçün Azərbaycanla əməkdaşlıq edir və bu, Mərkəzi Asiya ilə əlaqələrin güclənməsinə şərait yaradır.
... Azərbaycanın Mərkəzi Asiyada maraqları geniş və çoxşaxəlidir. Enerji təhlükəsizliyi, nəqliyyat və infrastruktur layihələri, ticarət və iqtisadi əməkdaşlıq, regional təhlükəsizlik və mədəni əlaqələr Azərbaycanın bu bölgədəki əsas maraqlarını təşkil edir. Azərbaycanın Mərkəzi Asiya ilə əməkdaşlığı regionda sabitlik və inkişafın təmin edilməsinə və eyni zamanda, Azərbaycanın beynəlxalq arenada mövqeyinin güclənməsinə xidmət edir. Bu səbəbdən, Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri arasındakı əlaqələrin geosiyasi perspektivləri və Azərbaycanın bu əlaqələrdəki maraqları strateji əhəmiyyət daşıyır.
Elçin Alıoğlu(Trend)
