2021-ci il ərzində ABŞ dollarının indeksi yüksəlməkdə davam edib. 31 dekabr 2021-ci il tarixinə ABŞ dollarının indeksi 95,97 olub. 2020-ci ilin dekabr ayının 31-nə indeks 89,93-ü təşkil edib. Yəni illik müqayisədə ABŞ dollarının indeksi 6,72 faiz artıb. Bu indeks ABŞ dollarının digər valyutalara nisbətən dəyərini göstərir və yapon yeni, avro, Kanada dolları, ingilis funt sterlinqi, İsveç kronu, İsveçrə frankına nisbətdə müəyyənləşir. Valyuta səbətində avro 57,6 faiz, yapon yeni 13,6 faiz, ingilis funt sterlinqi 11,9 faiz, Kanada dolları 9,1 faiz, İsveç kronu 4,2 faiz, İsveçrə frankı isə 3,6 faiz paya sahibdir.
İllik müqayisədə indeksə əsasən ABŞ dollarının digər 6 valyuta qarşısında dəyər qazandığını görürük. 24 noyabr tarixində indeks 96,88 faiz təşkil edərək il ərzində ən yüksək həddə çatıb. Halbuki analitiklər pandemiya səbəbindən dolların 2021-ci ildə ucuzlaşacağını gözləyirdilər.
Dollar indeksi niyə artır?
Qlobal inflyasiyanın artması fonunda bir sıra böyük mərkəzi banklar faiz dərəcələri ilə bağlı sabit mövqe nümayiş etdirirlər, bu da digər əsas valyutaların dəyərinin aşağı enməsinə səbəb olur.
İqtisadiyyatın bərpası isə artmaqda davam edən inflyasiya ilə bağlı narahatlıqların olması ABŞ dollarını investorlar üçün təhlükəsiz və etibarlı bir vasitə edir. Federal Ehtiyat Sisteminin tezliklə faiz dərəcəsini artıra bilmə ehtimalı da dolları cəlbedici edir. Dolayısıyla mövcud proseslər ABŞ dollarının indeksinin artmasına təsir edir.
Hazırda dollarla əlaqəli aktivlər, istiqraz və digər qiymətli kağızların da dəyəri artır. Bu, ABŞ-a mal ixrac edən şirkətlərin gəlirlərinə müsbət, Birləşmiş Ştatlardan mal və ya xidmət idxal edən korporasiyalar üçün isə neqativ bir hal hesab edilir.
İnflyasiya və dolların digər valyutalar qarşısında dəyər qazanmasının manatın məzənnəsinə təsiri gözlənilirmi?
Mərkəzi Bankın 2022-ci il üçün pul və maliyyə sabitliyi siyasətinin əsas istiqamətləri barədə bəyanatında bildirilir ki, cari ildə proqnozlaşdırılan neft qiymətləri, qeyri-neft ixracının artım dinamikası, nəticə etibarı ilə profisitli tədiyə balansı və təsdiq olunmuş dövlət büdcəsinə əsasən Neft Fondundan dövlət büdcəsinə transfertlərin artırılması valyuta bazarında tarazlığı təmin edəcək və qiymətlər sabitliyinin əsas lövbəri olan məzənnə dayanıqlığını dəstəkləyəcək.
Yəni 2022-ci ildə neft qiymətləri ilə bağlı müsbət proqnozları, eyni zamanda məhsula tələbin artacağını nəzərə alsaq, ölkəyə daxil olan xarici valyutaların həcmi baxımından məzənnədə sabitliyin olacağı proqnozlaşdırılır. Manatın məzənnəsi ilə bağlı digər müsbət göstəricilərdən biri də ölkənin strateji valyuta ehtiyatlarının 11 ayda 4,4 faiz (2,2 milyard ABŞ dolları) artaraq 53 milyard ABŞ dollarını, Mərkəzi Bankın ehtiyatlarının isə 10,2 faiz artaraq 7 milyard ABŞ dollarını üstələməsidir.
Oxu.az xatırladır ki, bəyanatda digər diqqətçəkən məqam inflyasiya ilə əlaqədar pul siyasətinin daha sərt rejimə keçirilməsi zərurətinin yarana bilmə ehtimalı ilə bağlıdır. Görünən odur ki, Mərkəzi Bank cari ildə inflyasiyanı cilovlamaq və manatın dəyərini saxlamaq məqsədilə faiz dərəcəsini artıra bilər.
