Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Qırğızıstana səfər edib. Səfəri bir çox baxımdan məhsuldar hesab etmək olar.
Azərbaycanla Qırğızıstan arasında diplomatik münasibətlər 19 yanvar 1993-cü ildə qurulub. Lakin bu əlaqələr ilk vaxtlar özünün intensivliyi ilə seçilməyib. Müstəqilliyin ilk illərində Azərbaycan-Qırğızıstan əlaqələri Mərkəzi Asiyanın digər türk dövlətləri ilə olduğu kimi, əsasən, beynəlxalq və regional təşkilatların işində əməkdaşlıq çərçivəsində həyata keçirilib. İkitərəfli münasibətlərin genişlənməsində isə ümummilli lider Heydər Əliyevin əvəzsiz xidmətləri olub. Bu mənada Prezident İlham Əliyevin Qırğızıstan səfəri iki ölkə münasibətlərinin inkişaf etməsi baxımından olduqca vacibdir.
Ümumiyyətlə, rəsmi Bakının Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) ailəsinin üzvü olan Qırğızıstana diqqət ayırması təsadüfi deyil. Rusiya-Ukrayna müharibəsi davam etdiyi bir zamanda Mərkəzi Asiya və regionun türk ölkələri böyük güclərin marağındadır. Region ölkələri uğrunda mübarizənin getdiyi bir zamanda onsuz da kövrək olan TDT üzvü ölkələrlə münasibətlərin möhkəmlənməsinə ehtiyac var.
Bu mənada Prezidentin Qırğızıstana səfərini həm də TDT-nin inkişafına yönələn addım kimi qiymətləndirmək olar. Bu mövzuda Türkiyənin fəaliyyəti də Azərbaycanla paralellik təşkil edir. Yəni rəsmi Bakı və Ankara TDT-nin inkişaf etməsi və üzv ölkələr arasında münasibətlərin normallaşmasına səylər göstərirlər.
Qırğızıstan və Özbəkistan arasında sərhəd dəyişikliyi
Qırğızıstan və Özbəkistan arasında sərhəd dəyişikliyi ilə bağlı birgə protokol imzalandı. Qırğızıstan Milli Təhlükəsizlik Dövlət Komitəsinin sədri və Nazirlər Kabineti sədrinin müavini Kamçıbek Tasiyev və Özbəkistanın Baş naziri Abdullo Aripov sərhədin müəyyənləşdirilməsi ilə bağlı birgə protokol imzalayıblar. Protokolda Qırğızıstan-Özbəkistan dövlət sərhədinin bəlli hissələri ilə bağlı yeni prosedurun başlanması qeyd edilib.
Qırğızıstan və Özbəkistan arasında 1379 kilometrlik bölgə ilə əlaqədar 2021-ci ilin 23-25 mart tarixlərində Özbəkistanın paytaxtı Daşkənddə aparılan sərhəd müzakirələrində problemin qarşılıqlı ərazi dəyişməsi yolu ilə həll olunması qərara alınmışdı. Bu gün isə bu proses real əməli müstəviyə keçib.
Tərəflər arasında bu prosesin uğurlu getməsində Ankara və Bakının səyləri, diplomatik təmasları xüsusi vurğulanmalıdır. Çünki istər Türkiyə, istərsə də Azərbaycan prezidentlərinin həm Qırğızıstana, həm də Özbəkistana yaxın tarixlərdə səfər etmələri diqqət çəkir. Yeri gəlmişkən, Prezident İlham Əliyevin Qırğızıstan səfəri də məhz Qırğızıstan-Özbəkistan dövlət sərhədinin bəlli hissələri ilə bağlı yeni prosedurun başlandığı dövrə təsadüf etdi. Bu mənada həm Türkiyə, həm də Azərbaycan prezidentlərinin Özbəkistan və Qırğızıstan səfərində bu məsələnin ayrı-ayrılıqda tərəflər ilə danışıldığını demək olar.
Amma hər şey istənilən səviyyədə getmir. Belə ki, TDT-nin aktiv fəaliyyəti Türkiyə və Azərbaycanın siyasəti ilə ərsəyə gəlir. Qazaxıstan, Özbəkistan da bu prosesə qoşulub. Qırğızıstan isə bir qədər passivdir. Türkmənistana gəlincə, o, neytrallıq prinsipi ilə müşahidəçilik statusuna üstünlük verməkdə davam edir.
Turan Rzayev,
politoloq
